فرهنگ و آداب و رسوم مردم ارمنستان

تور ارمنستان، کشور کوهستانی کوچکی است که استقلال خود را در سال 1991 به دست آورد ،  مردم ارمنستان کشور خود را "هایستان" می ‌نامند که به معنی «سرزمین هایک‌ ها» است؛  یک سوم جمعیت این کشور در پایتخت آن ، یعنی شهر ایروان متمرکز شده و 93% از کل جمعیت را ارمنی‌ها تشکیل می‎دهند اما روس‌ها ، کردها و یونانی‌ها نیز در میان آن‌ها به چشم می‌خورند.

یکی از شهرهای پر طرفدار کشور ارمنستان تور ایروان می باشد که بخش عمده ی جاذبه های کشور را در خود جای داده است. 

 

آشنایی با فرهنگ ، آداب و رسوم مردم ارمنستان

فرهنگ مردم ارمنستان

یکی از بهترین های فرهنگ عالی و ارزشمند ارمنی ها انسان دوستی و احترام به هم نوع است که یکی از اصلی ترین اصول اخلاقی ارمنی ها نیز می باشد و درگیری فیزیکی و جسارت تهاجمی در این جامعه کوچک و سالم جایی ندارد که البته در هر جامعه ای افرادی یافت می شوند که تحت فشارهای اقتصادی برای برون رفت خود از وضعیت بحران دست به اعمال ناشایست بزنند؛ ارمنی ها جشن‌های بسیاری دارند که بعضی از این جشن‌ها مذهبی و بعضی دیگر باستانی می باشند و ارامنه از دير باز دارای فرهنگ باستانی بوده اند  و آثار علمی برجامانده نشان از فرهنگ كهن ارامنه در هزاران سال قبل دارد  که فرهنگ و زبان ارمنی اركان حفظ هويت ملی آن ها در تاريخ پر فراز ونشيب انان بوده است  و ارامنه از قدیم با علوم فلسفه ، رياضيات ، نجوم وپزشكی وشيمی اشنا بوده واثار ارزنده ای از خود بجا گذاشته اند؛ به خصوص بعد از قرن پنجم ميلادی با دستيابی به ترجمه آثار ايرانيان ويونانيان حركتی نو در ارامنه آغاز شد ، ارامنه در رشته های معماری ، كنده كاری ، نقاشی وموسيقی وتاتر پيشينه پرباری دارند قلعه ها ، معابد ، كليساها وديگر آثار باستانی موجودر در ارمنستان گويای علاقه مردم به اين هنرها است .

 

 
آداب ورسوم ارمنستان

تا قبل از ورود مسیحیت به ارمنستان ارامنه دارای اعیاد مختلفی بودند که مهمترین آن عید آغاز سال باستانی بود که ناواسارت نام داشت ، اعیاد دیگری نیز در این زمان مرسوم بود که عمدتا به پرستش الهه ها و بت ها اختصاص داشت و از معروفترین انها می توان به وارتاوار اشاره کرد که در اوایل تابستان برگزار می گردید و با وجود گذشت قرن ها و گرویدن ارامنه به دین مسیح هنوز در میان این ملت رواج دارد و ارامنه این عید را با پاشیدن آب به روی یکدیگر گرامی می دارند که با ورود مسیحیت به ارمنستان اعیاد دینی جانشین اعیاد قبلی شدند و مهمترین عید ارامنه همچون سایر مسیحیان جهان عید کریسمس یا تولد حضرت مسیح است که ارامنه آن را در ۶ ژانویه برگزار می کنند در حالی که سایر مسیحیان آن را در روز ۲۵ دسامبر برگزار می کنند و از این نظر میان کلیسای ارمنی و سایر کلیساها اختلاف نظر وجود دارد و دومین عید مهم مسیحی که نزد ارامنه بسیار مهم می باشد عید پاک است که سالروز رستاخیز حضرت مسیح بوده و طبق تقویم خاصی در اولین ماه بهار برگزار می شوداز اعیاد دیگر می توان از هامیار تسوم اشارهکرد که سالروز عروج مسیح (ع) به آسمان ها است.

اعیاد ملی ارمنستان

عید وارتانانک و عید روز فرهنگ از مهمترین آنهاست. عید وارتانک سالروز قیام ملی ارامنه به رهبری وارتان مامیکونیان و عید فرهنگ گرامیداشت سالروز ابداع الفبا و خط ارمنی توسط مسروپ ماشتوس می باشد و از دیگر اعیاد ملی ارمنستان در حال حاضر می توان به گرامیداشت روز ۲۵ سپتامبر که روز ملی ارمنستان می باشد اشاره کرد که در این روز مردم ارمنستان با شرکت در انتخاباتی به یاد ماندنی رای به استقلال ارمنستان از اتحاد جماهیر شوروی دادند و روز مهم دیگر در میان ارامنه ۲۸ ماه مه می باشد، در چنین روزی در ۱۹۱۸ ارامنه پس از قرن ها توانستند استقلال خود را باز یابند، استقلالی که چندان دوام نداشت.

 

روز استقلال

صرفنظر از پیشینه و قدمت تاریخی ارمنستان که به حدود سال هشتصد قبل از میلاد یعنی زمانی که ارمنستان بخشی از امپراطوری اورارتو محسوب می شد برمیگردد٬ما برای اولین بار نام ارمنستان را به عنوان کشوری مستقل برای مدت زمان بسیار کوتاهی در حد دوسال  از سال ۱۹۱۸ تا سال۱۹۲۰ میلادی به عنوان "جمهوری مستقل ارمنستان" در تاریخ سیاسی جهان شاهد هستیم و  در سال٬۱۹۲۰ نیروهای کمونیست که در حال قدرت گرفتن بود بوسیله ارتش سرخ شوروی ارمنستان را مورد تاخت و تاز قرار داد و ارمنستان را به عنوان بخشی از "جمهوری سوسیالیسم" شوروی در آورد.

 

روز یادبود کشتار ارمنیان

نسل‌کشی ارامنه به تبعید و کشتار دسته‌جمعی، عمدی، و سیستماتیک تعداد بسیار زیادی از مردم ارمنی ساکن سرزمین‌های تحت کنترل امپراتوری عثمانی توسط نیروهای تحت فرمان اسماعیل انور  انور پاشا بین سالهای ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ گفته می‌شود و تعداد قربانیان این نسل‌کشی از یک میلیون تا یک و نیم میلیون نفر تخمین زده می‌شود و علاوه بر دستگیری و اعدام ارامنه، جمعیت بسیار زیادی از مردان، زنان و کودکان ارمنی از خانه و کاشانه خود تبعید، بدون هیچ دسترسی به آب و غذا به قصد مرگ وادار به راهپیمایی در مسیرهای طولانی و بیابانی شدند و تجاوز و آزار و اذیت جنسی قربانیان توسظ نیروهای متخاصم در طول تبعید به دفعات گزارش شده‌است. 

 

جشن دِرِندِز (آتش افروزی)

این جشن از جشن‌های خاص اقوام آریایی است و میان ایرانیان به جشن سده شهرت دارد و ارمنیان پس از پذیرفتن مسیحیت این جشن را در قالب جشن‌های ارمنی درآوردند. در ارمنستان باستان برای آتش صفات زنانه و برای آب فروزه‌های مردانه قائل بودند.این جشن در ایران از زمان مادها تا پایان دوره صفوی برگزار می‌شد و این جشن در روز سیزدهم فوریه مصادف با بیست و چهارم بهمن ماه برگزار می‌شود که در این روز ارمنیان به کلیسا می‌روند و مقام روحانی پس از به جای آوردن مراسم مذهبی ویژه آن روز شمع روشنی را از محراب کلیسا برداشته به محوطه حیات کلیسا می‌رود و با آن شمع بوته‌هایی که برای آتش افروزی گردآمده می‌افروزد.

 

جشن باریگِندان (برغندان)

از جمله جشن‌های بسیار کهن دو ملت ایرانی و ارمنی جشن باریگندان ارمنی و یا برغندان ایرانی است که شیوه برگزاری آن میان دو تیره دارای همانندی‌های بسیاری است که برپایی این جشن و سرور پیش از ایام روزه بزرگ بیانگر شادی و خرسندی دو قوم از فرا رسیدن روزهای روزه بوده است و معنی واژه باریگندان در ارمنی شادمانی است و این جشن از جشن‌های پیش از پذیرش مسیحیت هم‌زمان با جشن ناواسارد برگزار می‌شد که از ویژگیهای برجسته این جشن، برابری کامل در آن روز میان اقشار و لایه‌های جامعه و آزادی انتقاد از بزرگان و توانگران بود و در روز باریگندان معمولاً سفره شام رنگین‌تر و مفصل‌تر از شب‌های عادی است که از جمله عادات دیگر این روز استفاده از نقاب و برگزاری شب نشینی با نقاب می‌باشد.

جشن ناواسارد 

نخستین ماه سال در گاهشماری ارمنستان باستان ناواسارد نام داشت که به معنی سال نو است که در نخستین روز ماه ناواسارد جشن با شکوهی برپا می‌شد و همه مردم در این جشن شرکت می‌کردند و در روز عید پیکارهای ورزشی مانند دو، اسب سواری و ارابه‌رانی برگزار می‌شد که پهلوانان زورآزمایی می‌کردند و نوازندگان تازه‌ترین آهنگ‌های خود را می‌نواختند و برخی نیز به کبوترپرانی سرگرم می‌شدند و در روز جشن مردم با انواع چهره‌پوش‌ها روی خود را می‌پوشاندند چرا که ارمنیان باستان بر این باور بودند که نقاب ارواح پلید را گریزان می‌کند که امروزه جشن ناواسارد در جوامع ارمنی روز یازدهم اگوست برگزار می‌شود.

جشن وارداوار (آب پاشان)

این جشن از قدیمی‌ترین جشن‌های ارمنیان محسوب می‌شود که در میان ایرانیان به عید آب پاشی ارمنیان شهرت دارد و ارمنیان در این روز به یکدیگر آب می‌پاشیدند، کبوترپرانی می‌کردند و مسابقات ورزشی ترتیب می‌دادند و بیشتر محققانی که در زمینه اعیاد ارمنیان پیش از مسیحیت تحقیق می‌کنند، این جشن را مربوط به الهه آستغیگ و الهه آناهید می‌دانند که به موجب افسانه‌های ارمنی، آستغیگ، الهه زیبایی، باروری و حاصل‌خیزی بود و برگزاری این جشن در فصل تابستان به منظور طلب باران و برکت بوده است و جشن آب پاشی از جشن‌های خاص اقوام آریایی است و ارتباطی با دین خاصی ندارد ولی ارمنیان از سده چهارم میلادی پیرایه‌هایی مذهبی برای آن فراهم کردند. اکنون جشن وارداوار به عنوان یکی از اعیاد مسیحیت، نود و هشت روز پس از عید پاک، بین بیست و هشتم ماه ژوئن تا اول ماه اگوست برگزار می‌شود و این جشن در ایران از زمان مادها تا پایان دوره صفوی برگزار می‌شد.

 

نویسنده های معروف ارمنستان

خاچاطور آبوویان، آرتور آدامف، ازنیک، گورگ امین، هوانس تومانیان، جغرافیای موسی خورنی، جیوانی (عاشیق)، سرو خانزادیان، رافی، روبن سواک، نایری زاریان، لوون شانت، گورگن ماهاری، موسی خورنی، تیگران پتروسیان، یقیشه چارنتس، گئورگ گورجیف، گرگوار نارکاتسی

 

لباس سنتی

لباس سنتي ارامنه شبيه لباس هاي سنتي ايران گرجستان وترك ها است،لباس سنتي مردان مانند لباس مردان در شمال ايران است  لباس زنان كه داراز ناميده مي شود لباسهايي بلند وزردوزي شده است وداراي رنگهاي شاد است که لباسهاي محلي در اعياد ملي استفاده مي شود و در حال حاضر پوشش زنان بيشتر به سبك پوشش غربي است و اداب ورسوم مردم ارمنستان عليرغم تفاوت در مذهب با اداب ايراني شباهت دارد.

 

چهارشنبه سوری

مراسم چهارشنبه سوري ،جشن مهرگان ،با اندك تفاوتي اجراء مي شود استقبال مردم از مراكز فرهنگي همچون سينما،سالن هاي رقص ،اپرا وتاتر  فوق العاده است  و بدليل سلطه كمونيسم در اين كشور فرهنگ مذهبي بسيار كمرنگ شده است ليكن فرهنگ ملي وناسيوناليستي قوي است .تعداد داروخانه ها ،كازينو ها ،مشروب فروشي ،گل فروشي ،پمپ بنزين هاي شخصي در شهر ايروان فراوان است  و تعارفات وتعاملات مردم به سبك ايراني وجود ندارد برخوردهاي  مردم با يكديگر خالي از عواطف معمول در ايران  مي باشد و مراسم عروسي فقط در روزهاي شنبه ويكشنبه صورت مي گيرد ومراسم عروسي به سبك ايران برگزار مي شود ماشين عروس حركت وساير ماشين ها تا كليساي مركزي بدنبال آن با زدن بوق انرا همراهي مي كنند.سبك لباس پوشيدن خانمها به شيوه غربي ومردها به سبك شرقي است .اصلاح سر جوانها كوتاه وغالب مردان فاقد ريش وسبيل هستند ، پوشيدن كراوات معمول ولي غالب نيست  و داشتن سبيل وريش فرد را متمايز مي نمايد.
 
 
غذا های محلی ارمنستان

اکثر غذاهای سنتی بسیار شبیه به غذاهای سنتی ایرانی و ترکی بوده و به خوبی می توان تاثیر فرهنگ ایرانی را در پخت غذای ارامنه دید و معروفترین غذاهای سنتی ارامنه عبارت از: خاش که تقریبا همان کله و پاچه ایرانی می باشد و خاشلاما که از گوشت گوسفند درست می شود و زاوراپلاف که نوعی پلو است به جای برنج از بلغور تهیه می شود و یکی از غذاهای معروف ارمنستان در حال حاضر کباب ماهی ایشخان می باشد این ماهی که از دریاچه سوان صید می شود و نژاد آن به علت صید بی رویه در حال انقراض است، یکی از لذیذترین ماهی های آب های شیرین بوده و طرفداران بسیاری در میان توریست هایی که از ارمنستان دیدن می کنند دارد. 

 

دين کشور ارمنستان

اکثریت قریب به اتفاق مردم کشور ارمنستان پیرو کلیسای حواري ارمني هستند كه نزد ايرانيان به كليساي گریگوری شناخته مي شود و کلیسای ملی ارامنيان محسوب مي شود و کلیسای حواري ارمني از اولين كليساهاي دنياي مسيحيت است و جزو کلیسای ارتدوکس شرقي به شمار می رود و  ارامنيان پيش از گرویدن به دین مسیحیت بت پرست بوده و بت های بیشماری را می پرستیدند از جمله آناهید که پس از ظهور مسیحيت و از قرن اول میلادی نخستین پیام آوران مسیحیت وارد کشور ارمنستان شده و به تبلیغ این دین پرداختند ، اولین مبلغان مسیحی در کشور ارمنستان تادئوس و بارتولومئوس از حواريون عيسي مسیح بودند.

 

 

 

 

---